Những phong tục đặc sắc trong dịp Tết cổ truyền

Tết Nguyên Đán là ngày Tết cổ truyền của con người Việt Nam. Đây là dịp để gia đình đoàn tụ, quây quần bên nhau sau những ngày làm việc vất vả. Và đây cũng chính là ngày lễ lớn nhất của người dân Việt Nam. Trong dịp này có rất nhiều phong tục đặc sắc mang ý nghĩa sâu sắc được diễn ra. Với mong muốn cầu cho một năm mới an lành, may mắn, an khang, thịnh vượng. Hãy cùng KAIA tìm hiểu về những phong tục đặc sắc này nhé!

1. Cúng ông Công, ông Táo

Hàng năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp thì người Việt Nam lại có tục cúng ông Công, ông Táo. Ông Công, ông Táo hay còn gọi là Thần Bếp. Có trách nhiệm theo dõi mọi việc xảy ra trong gia đình rồi báo cáo cho Ngọc Hoàng. Năm nào cũng vậy, cứ vào ngày 23 tháng Chạp, nhà nào cũng dọn dẹp nhà bếp cho sạch sẽ. Sau đó mua cá vàng rồi làm lễ cúng tiễn ông Công, ông Táo về trời. Nhờ ông báo cáo những điều tốt đẹp để có một năm mới bình an và may mắn.

2. Gói bánh chưng

Bánh chưng là món ăn truyền thống không thể thiếu trong những ngày Tết của người Việt từ trước tới nay.

Trong ngày Tết cổ truyền, hình ảnh gia đình quây quần bên nồi bánh chưng thật là đẹp và rất ý nghĩa. Một cái tết sẽ không được coi là trọn vẹn nếu thiếu màu xanh của bánh chưng. Thông thường các gia đình Việt thường có thói quen gói bánh vào ngày 27 và 28 Tết. Đây là khoảng thời gian kết thúc công việc sau 1 năm vất vả để chuẩn bị cho một năm mới. Là dịp để ông bà, bố mẹ và con cháu xum vầy trước không khí rạo rực của mùa xuân. Bánh chưng mang nhiều ý nghĩa về mặt dinh dưỡng. Ngoài ra nó còn chính là nét đẹp trong đời sống tinh thần của dân tộc ta.

3. Hoa Tết

Trong những ngày Tết, chắc hẳn gia đình nào cũng chuẩn bị cho nhà mình một cây hoa nào đó. Với mong muốn đem lại may mắn, hạnh phúc và thịnh vượng cho gia đình.

Ở miền Bắc, người ta thường chọn cành đào đỏ để cắm trên bàn thờ hoặc cây đào trang trí trong nhà. Bởi màu đỏ chứa đựng sinh khí mạnh, màu đào đỏ thắm là màu may mắn. Nó như lời cầu nguyện và chúc phúc đầu xuân.

Miền Trung và miền Nam lại hay dùng cành mai vàng hoặc cây mai vàng nhiều hơn. Bởi màu vàng tượng trưng cho sự cao thượng vinh hiển cao sang và tượng trưng cho vua chúa (thời phong kiến).

Ngoài hai loại hoa đặc trưng cho ngày Tết là hoa đào và hoa mai, còn một số loại hoa được ưa chuộng để thờ cúng hoặc trang trí. Như hoa vạn thọ, cúc, lay ơn, hoa huệ, hoa hồng, hoa thủy tiên, hoa thược dược, hoa violet,… Ngoài ra, người ta còn thường dùng cây quất thường để trang trí tại phòng khách. Cây quất với những tán lộc xanh mơn mởn, hoa trắng lốm đốm, quả chín vàng ươm, tròn trịa và sum suê. Chúng tượng trưng cho sự sinh sôi, thịnh vượng.

4. Dọn dẹp nhà cửa

Vào những ngày cuối năm, các gia đình thường cùng nhau dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ để đón năm mới. Công việc này mang ý nghĩa sắp xếp lại những điều chưa ổn thoả và xóa bỏ những điều không tốt của năm cũ. Để chuẩn bị đón chào năm mới với nhiều tài lộc và may mắn.

Công việc này không chỉ được làm bởi cha mẹ hay những người lớn tuổi trong gia đình. Mà việc dọn dẹp nhà cửa này cũng được các em nhỏ tham gia góp phần nào đó để chào đón năm mới.

5. Mâm ngũ quả

Một phong tục đặc sắc không thể thiếu trong ngày Tết của người Việt đó chính là Mâm ngũ quả. Mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ tổ tiên để cầu mong một năm mới may mắn, bình an, hạnh phúc, an khang, phú quý.

Mâm ngũ quả là mâm quả gồm 5 loại quả với 5 màu sắc khác nhau tượng trưng cho mong ước được ngũ phúc: Giàu có, sang trọng, khoẻ mạnh, sống lâu, bình yên. Tuy đều là mâm ngũ quả nhưng trong văn hóa ở các miền Bắc, Trung, Nam có những đặc điểm khác nhau.

• Ở miền Bắc: Người miền Bắc thường bày mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành: Kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Vậy nên mâm ngũ quả phải được phối theo 5 màu tương ứng: trắng, xanh, đen, đỏ, vàng.Thông thường, mâm ngũ quả ở miền Bắc gồm có 5 loại quả: chuối, bưởi, đào, cam, hồng.
• Ở miền Trung: Miền Trung là nơi có khí hậu khắc nghiệt nhất cả nước. Nơi đây thường xuyên phải gánh chịu bão lũ, hạn hán, đất đai thì cằn cỗi nên ít cây trái. Bởi vậy người dân miền Trung không quá câu nệ hình thức và ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết. Các loại quả thường có trong mâm ngũ quả của người dân miền Trung là: Thanh long, chuối, dứa, dừa, mãng cầu, cam, dưa hấu,…
• Ở miền Nam: Các loại hoa quả trong miền Nam khá phong phú. Bởi vậy người dân nơi đây thường chọn 5 loại quả: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài để bày mâm ngũ quả với mong muốn “Cầu sung vừa đủ sài“. Ngoài ra, mâm ngũ quả miền Nam còn có thêm chân đế là 3 quả dứa (trái thơm). Chân đế thể hiện sự vững vàng, mong muốn con cháu đầy nhà.

6. Thăm mộ tổ tiên

Vào những ngày gần hết năm, con cháu trong gia đình sẽ cùng nhau đi thăm viếng, làm sạch đẹp nơi an nghỉ của ông bà tổ tiên và người thân của mình. Đây là một phong tục đặc sắc và phổ biến của người Việt. Giúp thể hiện đạo hiếu, lòng kính trọng đối với đấng sinh thành và các bậc tổ tiên đã khuất.

7. Cúng tất niên

Cúng tất niên là lễ cúng mời ông bà về ăn Tết với con cháu. Chiều ngày 30 Tết, người dân thường làm mâm cơm thắp hương mời gia tiên về ăn tết cùng gia đình.

8. Đón giao thừa

Sau thời điểm giao thừa lúc 12 giờ đêm cuối năm, người khách đầu tiên bước vào nhà cùng những lời chúc là người “xông đất”. Đây còn được coi là sứ giả do sự may mắn đưa đến.

10. Lì xì đầu năm

Lì xì đầu năm là phong tục phong tục đặc sắc, văn hóa tốt đẹp của người dân Việt Nam và nhiều nước trong khu vực. Với mong muốn những điều tốt đẹp và lấy may từ những ngày đầu năm mới. Bao lì xì thường có màu đỏ, là một trong những màu cát tường nhất trong những lễ hội. Hơn nữa, phong bao lì xì còn tượng trưng cho tài lộc. Người nhận được hay cho đi càng nhiều lì xì thì người ta càng tin rằng mình đã phát lộc…

11. Đi lễ chùa đầu năm

Đi lễ chùa đầu năm là phong tục đặc sắc, một nét đẹp văn hóa tâm linh trong đời sống mỗi người Việt. Người ta thường đi lễ chùa đầu năm để cầu xin một năm mới may mắn, phúc lộc. Không chỉ vậy, đi lễ chùa còn để tỏ tấm lòng thành kính của mình đối với đức Phật, tổ tiên.

Chúc các bạn một năm mới An khang – Thịnh Vượng!